تطابق نداشتنِ عدد و معدود در فارسی

انواع خط فاصله (Em dash, En dash, Hyphen)

فونت «یاس» را از اینجا دانلود و روی رایانۀ خود نصب کنید تا همه نوشته‌های فارسیِ این وبلاگ را زیباتر ببینید.

آنچه در فارسی «خط فاصله» می‌نامیم در واقع تنها «یک» کاراکتر نیست، بلکه «چندین» کاراکتر وجود دارد که هر کدام هم کاربرد ویژۀ خودش را دارد.

البته ما در تایپ کردن اگر تنها سه نوع از اینها را بشناسیم، تا حد زیادی مشکل حل می‌شود.

۱- hyphen (‐)

۲- en dash (–)

۳- em dash (—)

در این مطلب به کاربردهای en dash می‌پردازیم:

ماهیت و ویژگی‌ها:

En dash کمی بلندتر از hyphen ولی کوچکتر از em dash است. این نامگذاری به خاطر این است که در حروفچینی‌های قدیم، یکی از آن دو به اندازۀ طول حرفِ انگلیسیِ n بوده و دیگری به اندازۀ طول حرف m.

نکته: قبل و بعد از hyphen و n dash هیچ فاصله‌ای نمی‌گذاریم، یعنی از کلید space bar استفاده نمی‌کنیم؛ اما قبل و بعد از m dash فاصله می‌گذاریم.

چگونه en dash را تایپ کنیم؟

برای تایپ en dash دست‌کم سه راه وجود دارد:

۱- ترکیب کلیدهای Alt و عددِ ۰۱۵۰

۲- درج کردنِ آن از پنجرۀ Symbols در نرم‌افزار Word

۳- ترکیب کلیدهای کنترل و منفی (-Ctrl)

البته شاید اگر از فونت‌های استانداردِ فارسی استفاده نکنید، راهِ سوم با مشکل روبه‌رو شود!

کاربردها:

۱- میان دو عددِ سال، مانند: ۱۳۹۴–۱۳۹۳؛

۲- میان دو واژه که مبدأ و مقصد وسایل نقلیه را نشان می‌دهد، مانند: قطارِ مشهد–تهران؛

۳- میان دو واژه‌ای که ارتباطی دوسویه را نشان می‌دهد، مانند: مرز ایران–عراق؛ مسائل سیاسی–اقتصادی؛

۴- میان شمارۀ صفحات، مانند: صص ۵۵–۲۳؛

۵- میان اعداد نشان‌دهندۀ امتیاز در مسابقات، مانند: تیم الف ۴–۱ تیم ب را شکست داد؛

نکته: اگر پیش از اعداد یا تاریخ واژۀ «از» را به کار ببریم، نباید از en dash استفاده کنیم؛ بلکه باید به جای این کاراکتر از واژۀ «تــا» بهره بگیریم. مثال:

غلط: او از ۱۳۸۰–۱۳۷۶رئیس جمهوری ایران بود.

درست: او از ۱۳۷۶ تــا ۱۳۸۰ رئیس جمهوری ایران بود.

به زودی دربارۀ ماهیت و کاربردهای دو نوع خط فاصلۀ دیگر در همین وبلاگ مطالبی را خواهم نوشت.

اکبر خــرّمی

مطالب زیر را نیز در همین وبلاگ مشاهده بفرمایـیـد:

 نکات نگارشی و تایپی – ۲

غلط‌های تایپی

مشکلات ما ایرانیــان در استفاده از فونت

مقایسۀ شکل «ـۀ» فارسی در چند فونت

نرم‌افزار رایگان چینش دلخواه کلیدهای کیبورد

آموزش مصوّر تصحیح کیبورد فارسی

تفاوت کاراکترهای فارسی با عربی

دانلود ۵ دسته فونت فارسی منطبق با استاندارد یونیکد

نکات نگارشی و تایپی – ۲

نکات نگارشی و تایپی – ۲

(برگرفته از «دستور خط فارسی»)

به در موارد زیر پیوسته نوشته مى‌شود:

   ۱- هنگامى که بر سر فعل یا مصدر بیاید (همان‌که اصطلاحاً «باى زینت» یا «باى تأکید» خوانده مى‌شود):

          بگفتم، بروم، بنماید، بگفتن (= گفتن)

   ۲- به‌صورت بدین، ‌بدان، بدو، بدیشان به کار رود.

   ۳- هرگاه صفت بسازد:

          بخرد، بشکوه، بهنجار، بنام

به در مواردِ دیگر جدا نوشته مى‌شود:

به برادرت گفتم، به سر بردن، به آواز بلنـد، به‌سختى، منـزل‌به‌منـزل، به نام خدا

    تبصره: حرف «به» که در آغاز بعضى از ترکیب‌هاى عربى مى‌آید از نوع حرف اضافهٔ فارسى نیست و پیوسته به کلمهٔ بعد نوشته مى‌شود:

          بعینه، بنفسه، برأی‌العین، بشخصه، مابازاء، بذاته

ـ هرگاه «باى زینت»، «نون نفى»، «میم نهى» بر سر افعالى که با الف مفتوح یا مضموم آغاز مى‌شوند (مانند انداختن، افتادن، افکندن) بیاید، «الف» در نوشتن حذف مى‌شود:

          بینداز، نیفتاد، میفکن

بى ‌همیشه جدا از کلمهٔ پس از خود نوشته مى‌شود، مگر آنکه کلمه بسیط‌گونه باشد، یعنى معناى آن دقیقاً مرکب از معانىِ اجزاى آن نباشد:

          بیهوده، بیخود، بیراه، بیچاره، بینوا، بیجا

مى و همى همواره جدا از کلمهٔ پس از خود نوشته‌ مى‌شود [با نیم‌فاصله یا فاصلۀ مجازی]:

         مى‌رود، مى‌افکند، همى‌گوید